Wymagania NCN dotyczące polityki otwartego dostępu

Uwaga

Nowe zasady Open Access w NCN – większa elastyczność, ta sama idea

https://www.ncn.gov.pl/aktualnosci/2025-06-26-nowe-zasady-open-access-w-ncn

Narodowe Centrum Nauki odchodzi od wymogu publikowania wyłącznie w otwartym dostępie, jednocześnie nadal rekomenduje otwarte udostępnianie wyników badań.

  • Od 26 czerwca 2025 roku w raportach będzie można uwzględniać również artykuły opublikowane w modelu tradycyjnym – tzw. zamkniętym. Nowe zasady obejmą zarówno nowe konkursy, które zostaną ogłoszone we wrześniu (na podstawie zarządzenia dyrektora NCN nr 39/2025), jak i trwające już projekty (na podstawie pisma dyrektora z dnia 26 czerwca 2025 roku). – Jeśli kierownik projektu będącego w realizacji nie mógł do tej pory wykazać publikacji w przygotowywanym raporcie, bo nie spełniała wymogów OA, teraz będzie mógł ją dołączyć do wykazu.
  • Zmienione regulacje dotyczą  projektów finansowanych z konkursów krajowych NCN. W konkursach międzynarodowych zasady mogą się różnić.
  • NCN jednak nie wycofuje się ze wspierania idei otwartości. Nadal będa promowane ścieżki, które ułatwiają zapewnienie otwartego dostępu. Zalecane jest w szczególności korzystanie z tzw. zielonego otwartego dostępu, czyli deponowanie wersji manuskryptu w uznanych repozytoriach dziedzinowych lub instytucjonalnych, zgodnie z polityką wydawcy i obowiązującymi przepisami.
  • NCN będzie nadal monitorować, ile publikacji z projektów finansowanych przez Centrum ukazuje się w otwartym dostępie i według której ścieżki, na podstawie informacji raportowanych w OSF.
  • Nie zmienia się także obowiązek udostępniania danych badawczych, również wtedy, gdy publikacje nie są dostępne w otwartym dostępie. Dane powiązane z publikacjami muszą być udostępniane zgodnie z zasadami FAIR – w  otwartych i wiarygodnych repozytoriach. Agencja zapowiada również monitoring skutków nowej polityki.

Dokumenty dotyczące nowego podejścia NCN do otwartego dostępu:

Wymagania NCN dotyczące polityki otwartego dostępu obowiązujące do 26 czerwca 2025 roku

Zarządzenie nr 38/2020 Dyrektora Narodowego Centrum Nauki z dnia 27.05.2020 r. – ustalona została Polityka Narodowego Centrum Nauki dotycząca otwartego dostępu do publikacji będących efektem realizacji projektów badawczych, stypendiów i staży naukowych oraz działań naukowych finansowanych lub współfinansowanych przez Narodowe Centrum Nauki (zwana dalej: „Polityką”).

Polityka obowiązuje dla projektów badawczych, stypendiów naukowych, staży i działań naukowych wyłonionych do finansowania od konkursów ogłoszonych w dniu 16 czerwca 2020 r., do których umowy o  realizację i finansowanie zostaną podpisane po 1 stycznia 2021 r.

Polityka nie obejmuje zasad publikowania monografii, rozdziałów monografii i recenzowanych utworów zebranych.

https://www.ncn.gov.pl/sites/default/files/pliki/zarzadzenia-dyrektora/zarzadzenieDyr-38_2020.pdf

  • Efektem realizacji projektu musi być opublikowanie w wydawnictwie/wydawnictwach o zasięgu międzynarodowym, poddanych wcześniejszej ewaluacji, wyników badań zrealizowanych w ramach projektu.

Wszystkie publikacje (włączając w to Author Accepted Manuscript (AAM) lub Version of Record (VoR)), z wyjątkiem monografii, rozdziałów monografii i recenzowanych utworów zebranych, będące efektem realizacji projektu muszą być dostępne w otwartym dostępie na licencji CC-BY (Creative Commons Uznanie autorstwa), alternatywnie w przypadku czasopism objętych umową transformacyjną CC BY-SA (Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach) lub równorzędnych oraz posiadać unikalny stały identyfikator (np. DOI (preferowany), URN lub Handle).

Koncepcja otwartego dostępu dotyczy udostępniania w postaci cyfrowej w Internecie publikacji naukowych i  wyników badań finansowanych ze środków publicznych.

Ponadto, dane będące podstawą publikacji naukowych stanowiących efekt realizacji projektu badawczego, powinny być rzetelnie udokumentowane w sposób spełniający zasady FAIR Data. Powinny one być także udostępniane w repozytorium, tam gdzie to możliwe, zgodnie z warunkami licencji Creative Commons Public Domain (licencja CC0).

  • Koszty związane z publikowaniem w ramach otwartego dostępu muszą być zaplanowane i poniesione z kosztów pośrednich tj. w ramach specjalnej kategorii kosztów pośrednich open access (OA), które liczone są jako 2% kosztów bezpośrednich. Koszty publikowania w ramach otwartego dostępu można pokrywać również w ramach ogólnych kosztów pośrednich. Limit środków na kategorię open access nie może zostać zwiększony powyżej limitu 2% kosztów bezpośrednich. Ewentualnie, dodatkowe środki na open access mogą zostać przeznaczone z kosztów pośrednich (20% kosztów bezpośrednich).
  • W przypadku gdy wnioskodawcą jest grupa podmiotów we wniosku w systemie ZSUN/OSF tworzone są oddzielne kosztorysy dla lidera i każdego z partnerów, na podstawie których należy wyliczyć koszty open access oddzielnie dla każdego podmiotu. Należy pamiętać, że po zsumowaniu koszty te nie mogą być wyższe niż 2% kosztów bezpośrednich ogółem.

Czasopismo, w którym planuje się opublikować wyniki badań w zgodzie z Polityką NCN dot. otwartego dostępu można sprawdzić przy pomocy narzędzia Journal Checker Tool.

  • Publikacje załącza się do raportu poprzez podanie linku, który będzie odnośnikiem do trwałego miejsca zdeponowania pełnej wersji publikacji i zapewni do niej bezpośredni dostęp podczas weryfikacji i oceny raportu oraz podczas oceny kolejnych wniosków o finansowanie projektów badawczych składanych.