Laboratorium Doświadczalnej Terapii Przeciwnowotworowej

Profil badań:

  • przerzuty nowotworowe,
  • angiogeneza nowotworowa,
  • doświadczalna terapia przeciwnowotworowa,
  • immunoterapia nowotworów,
  • przedkliniczne badania nowych potencjalnych leków przeciwnowotworowych.

Zadania badawcze:

  • Wpływ witaminy D i jej pochodnych na mikrośrodowisko guza nowotworowego w organizmie młodym i starym.
  • Badania nad mechanizmami współdziałania witaminy D z lekami przeciwnowotworowymi w raku okrężnicy, raku płuca i gruczołu piersiowego.
  • Nowe pochodne izotiocyjanianów oraz nowe bisfosfoniany do zastosowania w terapii przeciwnowotworowej.
  • Immunoterapia w raku okrężnicy z zastosowaniem genetycznie zmodyfikowanych komórek dendrytycznych jako składników skojarzonej terapii immunomodulującej mikrośrodowisko nowotworowe.
  • MicroRNA w chorobach nowotworowych; w tym udział microRNA w procesie inwazyjnego wzrostu raka piersi oraz w mechanizmie działania witaminy D w raku piersi.

Kontakt

Kierownik

Kierownik: prof. dr hab. Joanna Wietrzyk, profesor (https://orcid.org/0000-0003-4980-6606)

Wykształcenie

Profesor 09.05.2018 – tytuł naukowy profesora nauk biologicznych
doktor habilitowany 25.02.2010 – doktor habilitowany nauk biologicznych Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN
doktor 28.06.2001 – doktor nauk biologicznych Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN
lekarz weterynarii 1996 – Wydział Weterynaryjny Akademii Rolniczej we Wrocławiu

Aktywność naukowa

  • ~231 opublikowanych prac oryginalnych, 12 przeglądowych, ~300 komunikatów zjazdowych, 50 zgłoszeń patentowych lub patentów.

  • Promotorstwo 12 doktoratów (w tym 2 interdyscyplinarne) i ~50 prac magisterskich, 8 licencjatów, 2 otwarte przewody doktorskie; recenzent 13 doktoratów i 1 habilitacji, 1 profesury; członek 4 komisji habilitacyjnych.

  • Suma cytowań wszystkich publikacji wg Web of Science wynosi 2888 (bez autocytowań); indeks h wynosi 31.

  • Członek EACR (European Association for Cancer Research);

  • członek PTIDiK (Polskie Towarzystwo Immunologii Doświadczalnej i Klinicznej).

  • Od 2006 członek, a od 2010 – stycznia 2014 oraz od 2016 – obecnie; przewodnicząca Lokalnej Komisji Etycznej ds. Doświadczeń na Zwierzętach we Wrocławiu

Zespół

Profesorowie nadzwyczajni:

Adiunkci:

Specjaliści:

Doktoranci:

Najważniejsze osiągnięcia naukowe
  • Opracowanie eksperymentalnych schematów terapeutycznych wykorzystujących analogi witaminy D (PRI-2191 i PRI-2205) i znane leki przeciwnowotworowe:
    a) 5-fluorouracyl (5-FU; także irynotekan i oksaliplatyna) w modelach raka okrężnicy
    b) Imatinib i sunitinib w modelu niedrobnokomórkowego raka płuca
  • Opracowanie schematów terapeutycznych do hamowania procesu przerzutowania za pośrednictwem ingerowania w aktywność płytek krwi i komórek śródbłonka naczyniowego.
  • Wykazanie, że witamina D i jej pochodne oddziałując na mikrośrodowisko guza pierwotnego mogą nasilać proces przerzutowania mysiego raka sutka.
Metody badawcze
  • biologia molekularna
  • testy ELISA, cytometria przepływowa
  • mikroskopia fluorescencyjna
  • zautomatyzowany western blot z możliwością multipleksowania
Kluczowa aparatura badawcza
  • Wielofunkcyjny czytnik płytek Biotek Synergy H4 z automatycznym podajnikiem płytek; umożliwia odczyt testów biologicznych z detekcją oparta o absorbancję, fluorescencję, luminescencję i polaryzację fluorescencji.
  • Cytometr przepływowy BD LSRFortessa z przystawką do analiz wysokoprzepustowych; umożliwia jednoczesną analizę 18 wyznakowanych markerów w komórkach.
  • Spektrofotometr NanoDrop 2000 UV-Vis Thermo Fisher Scientific do oznaczania stężenia oraz oceny czystości RNA, DNA w próbkach do analiz PCR.
  • Mikroskop fluorescencyjny Olympus IX81 z możliwością rejestracji obrazów w świetle widzialnym, kontraście fazowym i trzech kanałach fluorescencyjnych jednocześnie; urządzenie przystosowane jest do pracy ze szkiełkami mikroskopowymi oraz płytkami wielodołkowymi.
  • Aparat do RealTime-PCR Viia7 Life Technologies wraz z termocyklerem i pozostałym drobnym sprzętem laboratoryjnym niezbędnym przy analizach PCR.
  • Aparat do analiz ultrasonograficznych in vivo VisualSonics Vevo2100 z niezbędnym wyposażeniem (m.in. stacją do anestezji).
  • Urządzenie Carestream Image Station 4000MM PRO z przystawką do wykonywania zdjęć rentgenowskich do wizualizacji fluorescencji, luminescencji i RT w żywym organizmie.
  • Urządzenie JESS do automatycznych analiz western-blot.
Najważniejsze projekty badawcze (ostatnie 10 lat)
  • Udział osteopontyny we wpływie kalcytriolu i takalcytolu na różnicowanie komórek Th17 u młodych i starych myszy obarczonych rakiem gruczołu mlekowego. NCN, OPUS 18, 02.10.2020-01.10.2024, prof. dr hab. Joanna Wietrzyk.
  • Synteza i biofunkcjonalizacja nanocząstek o wysokiej zawartości boru; zastosowanie w celowanej terapii borowo-neutronowej. NCN, OPUS 17, 18.02.2020-17.02.2023, dr hab. Elżbieta Pajtasz-Piasecka. Projekt realizowany w konsorcjum IITD i AGH.
  • Wpływ deacetylazy SIRT1 oraz zmian epigenetycznych na aktywność biologiczną witaminy D wobec komórek raka płuca. NCN, SONATA, 02.09.2019-01.09.2022, dr Ewa Maj.
  • Wpływ witaminy D na makrofagi i fibroblasty towarzyszące nowotworom gruczołu piersiowego. NCN, OPUS 14, 26.09.2018-25.09.2021, prof. dr hab. Joanna Wietrzyk. Projekt realizowany w konsorcjum: IITD – lider, partnerzy: Dolnośląskie Centrum Onkologii i Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.
  • Kwasy merkapturowe – pochodne naturalnych izotiocyjanianów i modulatory polimeryzacji tubuliny w skojarzonej terapii nowotworów pęcherza moczowego. NCN, SONATA 13, 07.05.2018-06.05.2021, dr inż. Mateusz Psurski.
  • Wpływ mikropęcherzyków uwalnianych przez komórki dendrytyczne pochodzenia mieloidalnego hodowane w obecności analogów witaminy D na komórki linii białaczkowych. NCN, MINIATURA 2, 18.09.2018-17.09.2019, dr Eliza Turlej.
  • Genetycznie zmodyfikowane komórki dendrytyczne jako składnik skojarzonej terapii immunomodulującej mikrośrodowisko nowotworowe. NCN, OPUS 14, 31.07.2018-30.07.2021, dr hab. Elżbieta Pajtasz-Piasecka.
  • Rola witaminy D w oddziaływaniu makrofagów na komórki nowotworowe w modelu mysiego raka gruczołu sutkowego. NCN, PRELUDIUM 13, 06.02.2018-05.02.2021, dr Artur Anisiewicz.
  • Rola miRNA w różnicowaniu komórek ludzkich białaczek i chłoniaków pod wpływem kalcytriolu i jego analogu PRI-2191. NCN, PRELUDIUM 9, 24.02.2016-23.02.2019, dr Justyna Trynda.
  • Badania biologicznej aktywności wybranych kwasów aminometylidenobisfosfonowych. NCN, OPUS 7, 11.02.2015-10.02.2019, dr Anna Nasulewicz-Goldeman.
  • Farmakoterapia śródbłonka naczyniowego i aktywacji płytek krwi zależna od prostacykliny, tlenku azotu i tlenku węgla – nowa strategia w zapobieganiu przerzutowości nowotworowej (METENDOPHA). NCBIR, STRATEGMED 1, 01.07.2015-30.10.2020, prof. dr hab. Joanna Wietrzyk, kierownik zadania 1 i 7 ze strony konsorcjanta IITD. Lider konsorcjum: Uniwersytet Jagielloński, Partnerzy: Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Gdański Uniwersytet Medyczny, Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN we Wrocławiu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Łotewski Instytut Syntezy Organicznej w Rydze.
  • Nowe związki o działaniu przeciwnowotworowym zaburzające funkcje telomerów (TARGETTELO). NCBIR, STRATEGMED 3, prof. dr hab. Joanna Wietrzyk, kierownik zadania 7 ze strony konsorcjanta IITD. Lider konsorcjum: Politechnika Gdańska, Partnerzy konsorcjum: Uniwersytet Gdański, Gdański Uniwersytet Medyczny, Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN we Wrocławiu, Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN w Warszawie, Szpitale Wojewódzkie w Gdyni Sp. z o.o., Innovabion Sp. z o.o., EU-CONSULT So. z o.o.
  • Ocena aktywności przeciwnowotworowej chemioimmunoterapii z udziałem nanokoniugatów metotreksatu oraz szczepionek na bazie komórek dendrytycznych z wyciszoną ekspresją receptora IL-10. NCN, PRELUDIUM, 06.2016-06.2020, mgr Agnieszka Szczygieł.
  • Wpływ zastosowania komórek dendrytycznych kotransdukowanych lentiwirusowym nośnikiem genów IL-12 i IL-18 na aktywację odpowiedzi przeciwnowotworowej w modelu mysiego raka jelita grubego MC38. NCN, PRELUDIUM, 01.2016-01.2019, mgr inż. Jagoda Mierzejewska.
  • Cancer nanomedicine – from the bench to the bedside. Horizon 2020 Framework Programme of the EU: COST Action CA17140, 28.09.2018-27.09.2022, MC Member representing Poland: Prof. Joanna Wietrzyk. Grant Holder Institution: Uniwersytet Łódzki, MC Chair: Prof. Barbara Klajnert-Maculewicz.
  • Kontrola procesu zapalnego związanego z progresją raka gruczołu sutkowego przez witaminę D i jej analogi. NCN, OPUS 6, 05.08.2014-04.08.2017, prof. dr hab. Joanna Wietrzyk. Grant międzynarodowy realizowany z Centre de Recherche en Nutrition Humaine d’Auvergne, Unite´Maladies Metaboliques et Micronutriments, INRA, Centre de Recherche de Theix, 63122 St Gene`s Champanelle, France.
  • Mechanizm regulujący współdziałanie analogu witaminy D w łącznym stosowaniu z cytostatykami i inhibitorami kinaz tyrozynowych w modelu niedrobnokomórkowego raka płuca. NCN, PRELUDIUM, 2014-2017, dr Ewa Maj.
  • Śródbłonek naczyniowy w chorobach cywilizacyjnych: od badań poznawczych do oferty innowacyjnego leku o działaniu śródbłonkowym. Zadanie pt.: Badania skuteczności terapeutycznej związków o działaniu śródbłonkowym w modelach przerzutowania nowotworów. NCBIR, POIG, 01.03.2009-30.06.2015, prof. dr hab. Joanna Wietrzyk, kierownik zadania.
  • Produkty lizy bakterii Gram ujemnych jako potencjalne preparaty przeciwnowotworowe. Charakterystyka chemiczna i biochemiczna oraz badanie aktywności biologicznych. Opracowanie technologii produkcji substancji czynnej. Zadanie: Zbadanie aktywności przeciwnowotworowej i przeciwprzerzutowej oraz wpływu na układ immunologiczny uzyskanych preparatów. Projekt rozwojowy Nr NR13-0089-06, 01.2010-31.12.2012, prof. dr hab. Joanna Wietrzyk, kierownik zadania.
  • Utworzenie Zintegrowanego Laboratorium NeoLek – Doświadczalnej Onkologii i Innowacyjnych Technologii realizowany w ramach POIG, lata 2007-2013, Priorytet  Infrastruktura sfery B+R, Działanie 2.1 Rozwój ośrodków o wysokim potencjale badawczym, 2009-2011, obejmujący Laboratorium Chemii Biomedycznej (kierownik prof. dr hab. inż. Janusz Boratyński) oraz Laboratorium Doświadczalnej Terapii Przeciwnowotworowej i Zwierzętarnię IITD (kierownik: dr hab. Joanna Wietrzyk).
  • Badanie roli białka szlaku sygnałowego Erk1/2 w zahamowaniu proliferacji komórek w modelu ludzkiego raka sutka pod wpływem witaminy D i jej analogu PRI-2191. MNiSW, 15.09.2009-15.09.2012, dr Dagmara Kłopotowska.
  • Wspomaganie terapii przeciwnowotworowej raka okrężnicy przez zastosowanie nowych analogów witaminy D. MNiSW,09.2008-03.09.2011, prof. dr hab. Joanna Wietrzyk.
  • Projektowanie, synteza oraz in vitro i in vivo badania potencjału przeciwnowotworowego fosfonowych i fosfinowych analogów sulforafanu i ich merkapturowych pochodnych o potencjalnej zdolności do inhibicji deacylazy histonowej. NCN, OPUS, 05.09.2012-04.09.2016, Kierownik: dr hab. inż. Tadeusz Marek Gajda, Wydział Chemiczny, Politechnika Łódzka, Wykonawcy: Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN we Wrocławiu, Wydział Chemiczny Politechniki Wrocławskiej, Wydział Chemiczny Politechniki Łódzkiej. Joanna Wietrzyk: główny wykonawca w IITD.
  • Badanie mechanizmu działania przeciwnowotworowego analogów witaminy D w skojarzeniu z anastrozolem w modelu ludzkiego raka gruczołu sutkowego. NCN, PRELUDIUM 4, 2013-2017, Beata Filip.
  • Badanie mechanizmów wzmocnienia przeciwnowotworowej aktywności 5-fluorouracylu przez zastosowanie analogów witaminy D w modelu raka okrężnicy. NCN, PRELUDIUM 4, 2013-2016, Magdalena Milczarek.
Wybrane publikacje
  • Papiernik D., Urbaniak A., Kłopotowska D., Nasulewicz-Goldeman A., Ekiert M., Nowak M., Jarosz J., Cuprych M., Strzykalska A., Ugorski M., Matkowski R., Wietrzyk J.: Retinol-binding protein 4 accelerates metastatic spread and increases impairment of blood flow in mouse mammary gland tumors. Cancers, 2020, 12 (3): 623 (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32156052/)
  • Anisiewicz A., Pawlik A., Filip-Psurska B., Wietrzyk J.: Differential impact of calcitriol and its analogs on tumor stroma in young and aged ovariectomized mice bearing 4T1 mammary gland cancer. Int J Mol Sci, 2020, 21(17), 6359 (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32887237/)
  • Pawlik A., Anisiewicz A., Filip-Psurska B., Klopotowska D., Maciejewska M., Mazur A., Wietrzyk J.: Divergent effect of tacalcitol (PRI-2191) on Th17 cells in 4T1 tumor bearing young and old ovariectomized mice. Aging and Disease, 2020, 11 (2): 241-253 (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32257539/)
  • Porshneva K., Papiernik D., Psurski M., Łupicka-Słowik A., Matkowski R., Ekiert M., Nowak M., Jarosz J., Banach J., Milczarek M., Goszczyński T.M., Sieńczyk M., Wietrzyk J.: Temporal inhibition of mouse mammary gland cancer metastasis by CORM-A1 and DETA/NO combination therapy. Theranostics, 2019; 9(13): 3918-3939 (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31281522/)
  • Milczarek M., Rossowska J., Klopotowska D., Stachowicz M., Kutner A., Wietrzyk J.: Tacalcitol increases the sensitivity of colorectal cancer cells to 5-fluorouracil by downregulating the thymidylate synthase. Journal of Steroid Biochemistry and Molecular Biology, 2019, 190: 139-151 (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30923017/)
  • Maj, Trynda J., Maj B., Gębura K., Bogunia-Kubik K., Chodyński M., Kutner A., Wietrzyk J.: Differential response of lung cancer cell lines to vitamin D derivatives depending on EGFR, KRAS, p53 mutation status and VDR polymorphism. J Steroid Biochem Mol Biol., 2019, 193:105431 (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31326626/)
  • Rossowska J., Anger N., Szczygieł A., Mierzejewska J., Pajtasz-Piasecka E.: Reprogramming the murine colon cancer microenvironment using lentivectors encoding shRNA against IL-10 as a component of a potent DC-based chemoimmunotherapy. J Exp Clin Cancer Res, 2018, 37: 126 (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29954431/)
  • Anisiewicz A., Pawlik A., Filip-Psurska B., Turlej E., Dzimira S., Milczarek M., Gdesz K., Papiernik D., Jarosz J., Kłopotowska D., Kutner A., Mazur A., Wietrzyk J.: Unfavorable effect of calcitriol and its low-calcemic analogs on metastasis of 4T1 mouse mammary gland cancer. Int J Oncology, 2018, 52(1): 103-126 (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29115583/)
  • Psurski M., Janczewski Ł., Świtalska M., Gajda A., Goszczyński T.M., Oleksyszyn J., Wietrzyk J., Gajda T.: Novel phosphonate analogs of sulforaphane: synthesis, in vitro and in vivo anticancer activity. Eur J Med Chem, 2017, 132: 63-80 (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28342398/)
  • Rossowska J., Anger N., Szczygieł A., Mierzejewska J., Pajtasz-Piasecka E.: Intratumoral Lentivector-Mediated TGF-β1 Gene Downregulation As a Potent Strategy for Enhancing the Antitumor Effect of Therapy Composed of Cyclophosphamide and Dendritic Cells. Front Immunol, 2017, 8: 713 (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28713366/)