Laboratorium Immunopatologii

Profil badań i aktualnie realizowane zadania badawcze:

Laboratorium Immunopatologii wywodzi się z Zakładu Terapii Doświadczalnej IITD. Kierownikiem Laboratorium, które powstało w roku 1997, od początku istnienia była prof. dr hab. n med. Irena Frydecka. W 2021 r. stanowisko kierownika Laboratorium objęła dr hab. Edyta Pawlak. Profil badawczy Laboratorium jest związany z badaniami nad mechanizmami zaburzonej odporności komórkowej w nowotworach złośliwych (litych i hematologicznych) oraz systemowych i narządowych chorobach autoimmunizacyjnych. W roku 2000 tematyka badawcza Laboratorium została poszerzona o badania nad genetycznymi predyspozycjami do w/w chorób w kontekście polimorfizmów genów kodujących cząsteczki będące punktami kontrolnymi nadzoru immunologicznego (CTLA-4, PD-1, BTLA). Obecnie prowadzone badania mają na celu wyjaśnienie roli poszczególnych białek supresorowych oraz subpopulacji limfocytów T i monocytów w patogenezie, przebiegu klinicznym i odpowiedzi na leczenie tych chorób.

Kontakt

Kierownik

Kierownik: dr hab. n med. Edyta Pawlak (https://orcid.org/0000-0002-0386-7940)

Zespół

Profesorowie:
Prof. dr hab. n med. Irena Frydecka (https://orcid.org/0000-0002-4086-4538)

Profesorowie Instytutu:
Dr hab. n med. Agata Kosmaczewska (https://orcid.org/0000-0002-3805-9476)

Adiunkci:
Dr Lidia Ciszak (https://orcid.org/0000-0002-5135-6336)

Specjaliści:
Dr Krzysztof Rembacz
Mgr inż. Anna Partyka
Jędrzej Wierzbicki
Wiktoria Bieniek
Heorhii Volkov

Pracownicy techniczni:
Aleksandra Szteblich (https://orcid.org/0000-0003-1208-7070)

Najważniejsze osiągnięcia naukowe

Do najważniejszych osiągnięć naukowych Laboratorium Immunopatologii należą:

  1. Przewlekłe zapalenie towarzyszące chorobom autoimmunizacyjnym jest wynikiem nieprawidłowych odsetków krążących limfocytów Th1, Th17 i Treg, a także subpopulacji monocytów, co prowadzi do podtrzymywania stanu zapalnego; małe dawki IL-2 mogą przywrócić równowagę immunologiczną.
  2. Nadekspresja CTLA-4 (jednego z immunologicznych punktów kontrolnych) w krążących limfocytach prowadzi do defektu odporności przeciwnowotworowej. Immunoterapia przewlekłej białaczki limfocytowej (CLL) z użyciem inhibitora CTLA-4 może u niektórych pacjentów poprawić przebieg kliniczny choroby, podczas gdy u innych może być strategią niekorzystną, w zależności od poziomu ekspresji CTLA-4 na komórkach CLL.
  3. Przekrojowe badanie profilowania markerów zapalnych wraz z metaanalizą sugerują, że zaburzenia poziomu chemokin wskazują na subkliniczny stan prozapalny w psychozie. Polimorfizmy w obrębie genów kodujących cząsteczki regulujące odpowiedź immunologiczną mogą być nie tylko krytycznym czynnikiem ryzyka, ale także determinować profil objawów klinicznych i funkcje poznawcze w schizofrenii.
  4. Związek zmienności polimorficznej regionu 2q33 (w którym zlokalizowane są geny CD28 /CTLA-4/ICOS) z natężeniem symptomów orbitopatii Gravesa (GO) oraz dziedziczną podatnością na chorobę Gravesa-Basedowa. Obwodowy poziom sCTLA-4, związany z ciężkością zmian GO, jest uwarunkowany genetycznie i jest niezależny od czynników środowiskowych lub hormonalnych. Poziom sCTLA-4 w surowicy można uznać za przydatny biochemiczny marker wystąpienia ciężkiej GO.
Metody badawcze
  • biologia molekularna: profilowanie ekspresji genów, profilowanie zmienności polimorficznej genów (genotypowanie SNP, ins/del), analiza mikrosatelitarna (STR, VNTR), ponowne sekwencjonowanie (profilowanie mutacyjne)
  • testy ELISA, Western Blotting
  • cytometria przepływowa
Kluczowa aparatura badawcza
  • Automatyczny 8-kapilarny sekwenator 3500 Genetic Analyzer
  • Applied Biosystems 7300 Real-Time PCR System
  • ViiA™ 7 Real-Time PCR System
  • Cytometr przepływowy BD FACS Canto II
  • Urządzenie do automatycznej izolacji Maxwell®16 kwasów nukleinowych
  • Stanowisko do ilościowej i jakościowej oceny materiału genetycznego: Spektrofotometr DeNovix DS-11 + system do archiwizacji i analizy danych z żeli elektroforetycznych FireReader UVITEC (BioTek)
Najważniejsze projekty badawcze (ostatnie 10 lat)
  1. Grant NCN nr N N402 244935 (21.08.2008-20.02.2012): Dynamika zmian w populacji limfocytów T CD4+ (Th1, Th17 i Treg) w zależności od profile cytokin pro- i przeciwzapalnych we krwi obwodowej i płynie stawowym oraz wpływ stymulacji ex vivo z dodatkiem rIL-2 na badane parametry układu odpornościowego u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) w różnych fazach choroby i leczenia. Kierownik: dr hab. n med. Agata Kosmaczewska, prof. PAN.
  2. Grant NCN nr N N402 284936 (29.04.2009-28.04.2013): Wpływ białka CTLA-4 na regulację aktywności podziałowej i procesu apoptozy limfocytów białaczkowych krwi obwodowej chorych na przewlekłą białaczkę limfatyczną B-komórkową (B-PBL). Kierownik: dr Lidia Ciszak.
  3. Projekt KNOW nr 132/2017/KNOW/IITD (11.10.2017-30.10.2018): Związek nadekspresji supresorowej cząsteczki PD1 oraz dysproporcji obwodowych limfocytów Th1, Th17 i Treg z progresją i przebiegiem klinicznym szpiczaka plazmocytowego. Kierownik: dr hab. n med. Agata Kosmaczewska, prof. PAN.
  4. Grant NCN nr N N402 285036 (30.04.2009-29.04.2012): Wpływ polimorfizmu genu kodującego cząsteczkę supresorową CTLA-4 u dawcy na wynik alogenicznej transplantacji komórek krwiotwórczych (HSCT) oraz na poziom mRNA i ekspresję białka u pacjentów po HSCT. Kierownik: dr hab. n. med. Edyta Pawlak.
  5. Projekt POIG 02.03.02-02-28/13, Fundusze Europejskie 2007-2013, Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (01.06.2013-31.12.2015): Utworzenie bazy danych immunogenetycznych polskiej populacji MultiGenBank. Kierownik: mgr Dariusz Wójcik. Lab. Immunopatologii – realizacja zadania: Utworzenie modułu Immunogenetycznego (ImGen).
  6. Projekt POPC.02.03.01-IP.01-00-006/17, POPC 2014-2020: dofinansowanie realizacji projektu z programu operacyjnego POLSKA CYFROWA (01.08.2018-31.07.2021): Baza Informacji Naukowych Wspierających Innowacyjne Terapie – BINWIT. Kierownik: dr Krzysztof Jakub Pawlik. Lab. Immunopatologii – realizacja zadania: Zadanie 3. Działania informacyjno-promocyjne ­– dr hab. n. med. Edyta Pawlak.
  7. Projekt NCN nr N N402 465237 (01.01.2009-31.12.2012): Polimorfizm genów kodujących IL-2, IL-6, IFN-γ oraz TGF-β u osób chorujących na schizofrenię i u osób zdrowych. Kierownik: dr hab. n med. Dorota Frydecka, prof. UM. Lab. Immunopatologii – realizacja zadania: Określenie profilu zmienności polimorficznej genów kodujących IL-2, IL-6, IFN-γ oraz TGF-β u osób chorujących na schizofrenię i u osób zdrowych.
  8. Projekt NCN nr 2019/35/D/NZ5/02718 (27.07.2020-26.06.2023): Znaczenie IL-35 oraz jej polimorfizmów w ciąży a ryzyko poronienia. Kierownik: dr Anna Sławek. Lab. Immunopatologii – realizacja zadania: Określenie związku profilu zmienności polimorficznej genów EBI3 oraz IL12A z ryzykiem poronienia – dr hab. n. med. Edyta Pawlak.
Wybrane publikacje
  1. Frydecka I., Kosmaczewska A., Boćko D., Ciszak L., Wołowiec D., Kuliczkowski K., Kochanowska I.: Alterations of the expression of T-cell related costimulatory CD28 and downregulatory CD152 (CTLA-4) molecules in patients with B-cell chronic lymphocytic lekaemia. J. Cancer, 2004, 90: 2042-2048 (https://doi.org/10.1038/sj.bjc.6601833).
  2. Kosmaczewska A., Świerkot J., Ciszak L., Szteblich A., Chrobak A., Karabon L., Partyka A., Szechinski J., Wiland P., Frydecka I.: Patients with the most advanced rheumatoid arthritis remain with Th1systemic defects after TNF inhibitors treatment despite clinical improvement. Rheumatol Int, 2014, 34: 243-253 (https://doi.org/10.1007/s00296-013-2895-9)
  3. Karabon L., Partyka A., Ciszak L., Pawlak-Adamska E., Tomkiewicz A., Bojarska-Junak A., Roliński J., Wołowiec D., Frydecka I., Kosmaczewska A.: Abnormal expression of BTLA and CTLA-4 immune checkpoints molecules in chronic lymphocytic leukaemia patients. Journal of Immunological Research, 2020: 6545921 [12 s.] (https://doi.org/10.1155/2020/6545921).
  4. Kosmaczewska A., Świerkot J., Ciszak L., Szteblich A., Szechiński J., Wiland P., Frydecka I.: Exogenous IL-2 controls the balance in Th1, Th17, and Treg cell distribution in patients with progressive rheumatoid arthritis treated with TNF-alpha inhibitors. Inflammation, 2015, 38(2): 765-74 (https://doi.org/10.1007/s10753-014-9987-x).
  5. Ciszak L., Frydecka I., Wołowiec D., Szteblich A., Kosmaczewska A.: Patients with chronic lymphocytic leukaemia (CLL) differ in the pattern of CTLA-4 expression on CLL cells: the possible implications for immunotherapy with CTLA-4 blocking antibody. Tumor Biol, 2016, 37 (3): 4143-4157 (https://doi.org/10.1007/s13277-015-4217-1).
  6. Kosmaczewska A., Przezdziecka-Dolyk J., Turno-Krecicka A., Ciszak L., Szteblich A., Wegrzyn A., Frydecka I., Misiuk-Hojlo M.: Imbalance in PB IL-17-secreting and regulatory cells in pars planitis is associated with dysregulation of IFN-g-secreting cells, especially in patients with clinical complications. Mediators of Inflammation, 2020: 9175083 [9 s.] (https://doi.org/10.1155/2020/9175083).
  7. Kosmaczewska A., Szmyrka M., Ciszak L., Stosio M., Szteblich A., Madej M., Frydecka I., Wiland P.: CD4+CD28null T cells are expanded in clinically quiescent systemic lupus erythematosus and secrete pro-inflammatory IFN-γ depending on the disease activity index. Lupus, 2020, 29 (7): 705-714 (https://doi.org/10.1177/0961203320917749).
  8. Pawlak-Adamska E., Frydecka I., Bolanowski M., Tomkiewicz A., Jonkisz A., Karabon L., Partyka A., Nowak O., Szalinski M., Daroszewski J.: CD28/CTLA-4/ICOS haplotypes confers susceptibility to Graves’ disease and modulates clinical phenotype of disease. Endocrine, 2017, 55: 186–199., (https://doi.org/10.1007/s12020-016-1096-1).
  9. Pawlak-Adamska E., Daroszewski J., Bolanowski M., Oficjalska J., Janusz P., Szalinski M., Frydecka I.: PPARg2 Ala¹² variant protects against Graves’ orbitopathy and modulates the course of the disease. Immunogenetics, 2013, 65(7): 493-500( https://doi.org/10.1007/s00251-013-0702-0).
  10. Daroszewski J., Pawlak E., Karabon L., Frydecka I., Jonkisz A., Slowik M., Bolanowski M.: Soluble CTLA-4 receptor an immunological marker of Graves’ disease and severity of ophthalmopathy is associated with CTLA-4 JO31 and CT60 gene polymorphisms. European Journal of Endocrinology, 2009, 161(5): 787-93 (https://doi.org/10.1530/EJE-09-0600).
  11. Kavvoura F.K., Akamizu T., Awata T., Ban Y., Chistiakov D.A., Frydecka I., Ghaderi A., Hiromatsu Y., Ploski R., Walker N., Wang P.W., Ban Y., Bednarczuk T., Chistiakova E.I., Chojm M., Hiratami H., Hank Juo S.H., Karabon L., Katayama S., Kurihara S., Liu R.T., Pawlak E., Taniyama M., Tomita M., Tozaki T., Ioannidis J.P.A.: CTLA-4 gene polymorphisms and autoimmune thyroid diseases: meta-analyses of published data and individual-level data. Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 2007, 92(8): 3162-70 (https://doi.org/10.1210/jc.2007-0147).
  12. Frydecka D., Misiak B., Pawlak-Adamska E., Karabon L., Tomkiewicz A., Sedlaczek P., Kiejna A., Beszłej J.A.: Interleukin-6: the missing element of the neurocognitive deterioration in schizophrenia? The focus on genetic underpinnings, cognitive impairment and clinical manifestation. Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci. 2015, 265(6):449-459., doi: 10.1007/s00406-014-0533-5., IF: 4.113
  13. Kotowicz K., Frydecka D., Gawęda Ł., Prochwicz K., Kłosowska J., Rymaszewska J., Samochowiec A., Samochowiec J., Szczygieł K., Pawlak-Adamska E., Szmida E., Cechnicki A., Misiak B.: Effects of traumatic life events, cognitive biases and variation in dopaminergic genes on psychosis proneness. Early Interv Psychiatry, 2021, 15(2): 248-255 (https://doi.org/10.1111/eip.12925).
  14. Frydecka D., Krzystek-Korpacka M., Lubeiro A., Stramecki F., Stańczykiewicz B., Beszłej J.A., Piotrowski P., Kotowicz K., Szewczuk-Bogusławska M., Pawlak-Adamska, Misiak B.: Profiling inflammatory signatures of schizophrenia: A cross-sectional and meta-analysis study. Brain Behav Immun, 2018, 71: 28-36 (https://doi.org/10.1016/j.bbi.2018.05.002).
  15. Pawlak-Adamska E., Nowak O., Karabon L., Pokryszko-Dragan A., Partyka A., Tomkiewicz A., Ptaszkowski J., Frydecka I., Podemski R., Dybko J., Bilińska M.: PD-1 gene polymorphic variation is linked with first symptom of disease and severity of relapsing-remitting form of MS. Journal of Neuroimmunology, 2017, 305: 115-127 (https://doi.org/10.1016/j.jneuroim.2017.02.006).