Z ogromnym smutkiem i żalem zawiadamiamy,
że w wieku 97 lat zmarła
Prof. dr hab. Elżbieta Romanowska
Elżbieta Romanowska urodziła się w 1928 roku we Lwowie. W 1946 r. przyjechała wraz z rodziną do Wrocławia. W latach 1947 – 1951 studiowała na Wydziale Matematyki, Fizyki Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego uzyskując w 1952 r. stopień magistra chemii.
Po ukończeniu studiów, w latach 1951 – 1955 pracowała na stanowisku asystenta w Zakładzie Chemii Fizjologicznej Akademii Medycznej we Wrocławiu, w zespole prof. Tadeusza Baranowskiego, by następnie związać swoją działalność naukową pod kierownictwem prof. Baranowskiego z Zakładem Biochemii nowo utworzonego Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN, którego siedziba znajdowała się przy ul. Chałubińskiego. W tamtym okresie Pani profesor prowadziła badania nad wykorzystywaniem polarografii do oznaczania stężenia potasu i sodu w osoczu oraz 17-ketosteroidów w moczu i surowicy ludzkiej ludzi zdrowych i pacjentów leczonych hormonem adrenokortykotropowym. Od 1955 r. była zaangażowana w badania nad immunochemią substancji grupowych M i N pochodzących z krwinek ludzkich, co stanowiło nowatorski kierunek badań realizowanych w Instytucie. W tamtym okresie opracowano m.in. metodę izolacji i oczyszczania oraz badano skład chemiczny antygenów M i N z krwinek ludzkich.
W 1960, uzyskała stopień doktora nauk przyrodniczych składając rozprawę pt. „Badania nad budową chemiczną substancji grupowych M i N”. W latach 1960-1969 kontynuowała pracę jako adiunkt w Zakładzie Biochemii IITD PAN. Jako stypendystka British Council odbyła w latach 1961-1962 jedenastomiesięczny staż naukowy w Londynie w istniejącym do dziś Lister Institute of Preventive Medicine z ponad 125-letnią historią działalności. Podczas stażu pracowała w Dziale Biochemii pod kierunkiem prof. Waltera T. J. Morgana, współpracując również z dr Winifred Watkins nad frakcjonowaniem enzymów Trichomonas foetus metodami chromatograficznymi. Poznała wtedy metody stosowane w tej pracowni w badaniach immunochemicznych antygenów grupowych AB0 i antygenami Lewis (Le). W 1968 r. wyróżniono Panią Profesor Nagrodą Wydziału Nauk Medycznych PAN za cykl prac dotyczących badań nad pałeczkami Shigella. Badania w tym obszarze stały się podstawą rozprawy habilitacyjnej pt. „Podstawy chemiczne różnic antygenowych fazy I i II Shigella sonnei” i uzyskania stopnia doktora habilitowanego nauk przyrodniczych w 1969 roku.
Powołana na stanowisko samodzielnego pracownika badawczego Pani Profesor Romanowska rozpoczęła prowadzenie własnej grupy badawczej obejmując w 1973 r. formalne kierownictwo funkcjonującego w Instytucie do dziś Laboratorium Immunochemii Drobnoustrojów i Szczepionek, które piastowała do 1996 r., a którego wiodącym kierunkiem badawczym były i są badania strukturalne cukrowych antygenów bakteryjnych w kontekście aktywności biologicznej i oddziaływania z układem odpornościowym. Zespół prowadził wtedy badania m.in. nad strukturami i heterogennością lipopolisacharydów, w tym antygenów O Shigella, ustalono połączenie antygenu O Shigella sonnei z oligocukrem rdzenia LPS, wyjaśniano podstawy strukturalne dla krzyżowych reakcji surowic odpornościowych z białkami błony zewnętrznej OMP w kontekście ich immunogenności i ochronnej roli przeciwciał anty-OMP, prowadzono pionierskie badania nad wspólnym enterobakteryjnym antygenem – ECA. Jej zainteresowania naukowe objęły potem inne gatunki oportunistycznych bakterii, takie jak Hafnia alvei i Citrobacter. Opublikowała ponad 160 prac naukowych, budując międzynarodową markę Polskiej Immunochemii. Pani Profesor Elżbieta Romanowska uzyskała w 1980 r. tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1986 r. tytuł profesora zwyczajnego.
Jako kierownik Laboratorium Immunochemii Drobnoustrojów i Szczepionek nawiązała szereg prestiżowych współprac międzynarodowych. Pani Profesor oraz członkowie Jej zespołu zapraszani byli do współpracy przez badaczy z Instytutu Immunologii Maxa Plancka we Freiburgu, Uniwersytetu w Sztokholmie, czy National Research Council (NRC) w Kanadzie. W tamtym okresie zespół pozyskał 3-letnie stypendium z Funduszu Marii Skłodowskiej-Curie, w ramach współpracy Polsko-Amerykańskiej, na kształcenie młodej kadry badawczej i zagraniczne staże badawcze w ww. ośrodkach naukowych. Wypromowała 6 doktorów, znanych immunochemików, którzy swoją pracę naukową związali z Instytutem: prof. dr hab. Czesław Ługowski, prof. dr hab. Andrzej Gamian, dr hab. Ewa Katzenellenbogen, dr Anna Romanowska, dr Grażyna Adamus, dr Małgorzata Kułakowska. Była członkiem Komitetu Immunologii PAN, Polskiego Towarzystwa Biochemicznego i Polskiego Towarzystwa Immunologicznego. Była laureatką indywidualnej Nagrody Polskiego Towarzystwa Immunologicznego i Polskiego Towarzystwa Biochemicznego (1975) oraz dwukrotnie Nagrody Sekretarza Naukowego PAN (1973, 1980).
Szkoła immunochemii drobnoustrojów zapoczątkowana naukową działalnością Pani Profesor istnieje do dziś. Tradycje badawcze z sukcesem podtrzymywane są przez Laboratorium Mikrobiologii Lekarskiej kierowane przez prof. Andrzeja Gamiana oraz przez utworzone przez Panią Profesor Laboratorium Immunochemii Drobnoustrojów i Szczepionek, kierowane kolejno przez prof. dr hab. Czesława Ługowskiego (Profesor Emeritus IITD PAN) i obecnie przez prof. dr hab. Jolantę Łukasiewicz.
W naszej pamięci pozostanie na zawsze
jako wybitny Immunochemik oraz prawa, serdeczna i życzliwa Osoba.
Uroczystości pogrzebowe rozpoczną się 1 grudnia 2025 r. (poniedziałek)
o godz. 11.30 w kaplicy na cmentarzu przy ul. Bujwida
Rodzinie i Bliskim składamy wyrazy szczerego współczucia.
Dyrekcja, koleżanki i koledzy oraz pracownicy
Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN